“I die without seeing the dawn break of my country…You who are about to see it, greet her…do not forget those fallen during the night!”. This is an excerpt I borrowed from one of the last chapters of Dr. Jose P. Rizal’s Noli Me Tangere.

The thought-provoking and ominous words of dying Elias to young Basilio. In effect, it was the author speaking. The same words that crept up to my senses as a reader.

“Could Rizal ever know - over a century later since he wrote the book - that it is going to be the same plea we need to hear as a nation? Why wouldn’t he?” I wondered. Whenever I see the current political backwardness, I couldn’t help but sigh my disappointment. Those who are living in the Philippines know what I am talking about. We are so back seated now from among countries claiming democracy as their foundation.

The first carpet to freedom was laid to us more than a century ago. We lost it a few times along the way, and yet we always managed to grab that well-fought beacon every time.

In 1986, the first People Power I became part of was so sweet. It was our moment and we owned it; we were the centrepiece of the world, the envy of other nations who haven’t had the taste of democracy, and the cut-out pattern of our neighbouring countries whose wish was to emulate us. As a young student back in that year, my dreams profoundly flew along with the single collective success of our nation. One of my proudest moments of being a Filipino. Singly, I am not the right person to be asking for a better Philippines. I may have the right to wish for it though, as Filipino-born.

By his sacrifice, a deep-seated image in Rizal's mind was the freedom to be loved and to be treasured by his future countrymen, and not one being degraded through a display of betrayal, repugnance, and disarray. As one with a common pulse and blood with the rest of Filipinos, we need to revive the sense of patriotism and real love for our country.

Because the minds cannot comprehend changes that our senses first have to recognise. Changes have to come from our inner and heart-felt desires in order for them to work - by then our minds will be the cog in-synch with our senses. We need a nationalistic sensibility at work!

Whatever walks of life we have right now, there’s always this common string that binds us, and an imaginary torch that we all are carrying passed down from the time Rizal drew his last breath in Bagumbayan.

In essence, let us be responsibly mature while enjoying the freedom of democracy our previous and current generations fought hard for, and not to be so consumed with self-fulfilling political desires, especially those who are in it.

We cannot afford to have the joke on us, can we?

COPYRIGHT RESERVED TO THE AUTHOR. PERMISSION REQUIRED TO REPRODUCED.

Started counting the chime of a rustic grandfather clock
It's never too late, got more hours to buy
Sun's still on its peak, must enjoy mid-day's hypnotic light
A patina's effect of success must obscure
The failures built by swathe of ignorance

Keep on counting hours...
nine, ten o'clock, eleven o'clock, noon time...
What has been done? What are the roads taken so far?
What's filled the stomach? Did new tricks help?

Lofty souls trample the dull and meek
Singular I's, me's, and mine's
Gorging at noontime high while
siesta rolls the eyes in boredom and disgust

In time, the orphaned toll of chimes will resound
At three o'clock, "What was learned?"
At four o'clock, "What was shared?"
At five o'clock, What made you?"
At six, "Who exactly are you?"

Forbearing afternoon sun will soon shy away
A chill of the still night's breeze will shroud
and descend with a dreadfulness of loneliness...
creeping, slithering, haunting

The soul is now tired, the courage has dissipated
cramping legs has finally surrendered to the cradling of a
plush memory-foam mattress. "What exactly have one become?"
"What make-up was created to deserve a sound sleep?"

COPYRIGHT RESERVED TO THE AUTHOR. PERMISSION REQUIRED TO REPRODUCE.

Kababata sa kamusmusan

i
Bumalik sa aking alaala, kabataang nakalagak sa saya; Sa mga punong inakyatan, sa bundok na nilakaran;
Mga lupang basa sa ulan, doon kami'y nagtakbuhan, pati naghabulan;
Sa aming baril-barilan, pananghali-ay nalimutan;
Pagkatapos nang hapunan, kami pa rin ang nagtutubigan.

ii
O kay ligaya lagi na, sa mga kaibigang laging kasama;
Mundo na aming ginalawan, noong kami ay bata pa;
Salat sa ilang bagay, ngunit busog sa pagkakaibigan;
Walang masama, walang-wala sa mga kaibigang kahanga-hanga.

iii
Lumakad si kalendaryo, humakbang mga taon ng todo-todo;
Binagtas ko at nang aking mga kaibigan, palad na ibinigay nang Maykapal;
May bumuo ng pamilya, may umakit ng asawa, meron din namang nag-isa;
Tagumpay at pagkadismaya, naiukit din sa aming talam-paa.

iv
Diyes sentimos at walang halaga, anuman ang natahak ng bawat isa;
Hindi ito ang tumakal at sumukat, sa aking pamantaya'y lahat sapat;
Walang nabago, walang naiba, kundi ang aming mga kara;
Sa aming muling pagkikita-kita, tiyak ko na ang pagkasaya-saya;
'Pagkat yaong panahon ng kamusmusan, amin na namang pag-uusapan.

COPYRIGHT RESERVED TO THE AUTHOR. PERMISSION REQUIRED TO REPRODUCE.

Magmula nung ako ay nagkamalay, sa mga nakita ko noon sa magulang ko at sa nakatatanda kong mga kapatid, nagkaroon na ako ng ideya kung ano ako sa mundong ito. Mahirap, masikip, at magulo ang kinalakihan kong buhay. Yung maitim kong balat ang makapagsasabi sa iyo kung gaano kasangsang ang lugar na kinalakhan ko. Sa pagdaan ng panahon, nasanay na rin akong tanggapin kung ano ako. Ngunit madalas pa rin sa minsan, pakitingin ko ay mababang-uri kami sa iba.

Mistula kaming busabos. Palagi kaming nang-aapuhap may masimot lang na ipangtawid-gutom. Isa sa mga natatandaan ko noon, sa maliit na isdang bangus na nakulimbat ni nanay doon sa lugar na kinalakihan namin, kadalasan pinag-aagawan pa namin itong magkakapatid, at dahil ako ang bunso at pinakamaliit, lagi akong nauubusan ng makakain. Malamnan lang ang tiyan ko, sinisimot ko na lang ang tirang pagkain nila. ‘Yung mga nakatatanda kong kapatid, basta bundat na wala na silang pakialam sa akin.

Sa totoo lang, tinabangan na rin ako sa kanila…noon. Pero nung nangawala na yung iba sa kanila, mas natanggap ko na kung ano ako at ano ang layunin ko sa buhay. Samakatuwid, mas kilala ko na ang sarili ko ngayon at nauunawaan ko kung bakit ganoon ang ugaling-likas ng aking mga kapatid.

Hindi ko lang matanto kung sa pangatlong kabilugan ng buwan ng taong yun nang huli kong makita si tatay. Hindi na siya bumalik, bata pa kasi ako noon kaya walang namutawing hinanakit sa loob ko, pero siyempre bata, hinanap-hanap ko pa rin ang presensiya niya ng mga ilang araw matapos ang hindi niya pag-uwi sa amin. Dinadala na ni nanay sa tiyan ang mga nakababata kong kapatid noong nawala si tatay. Pero pakiwari ko, tila hindi naman dinamdam masyado ni nanay ang paglisan ni tatay.

Batid ko sapul magkamalay ako, sa buhay namin kailangan kaming magbanat nang buto at magsumikap (na makipaglaban) para hindi kami magutom…

Nalimutan ko pala, kailangan mo ring maging matapang at matigas dahil sa lugar namin, paglalamya-lamya ka, ikaw ang talo! Minsan nga sa katangian pang ito nakasalalay ang buhay mo. Totoo yun, walang biro.

Ilan nang kasing-idad kong kabarkada sa lugar namin ang nakita kong nakalutang sa me tabing-ilog noon, walang buhay at pinagpipistahan ng mga kauri ko. Nakatihaya, butas ang tiyan, yung mga mata dahil malambot, inuka at wala na.

Wala naman akong pinagkaiba doon sa sawing-palad kong mga kabarkada, lilisan din ako. Yun nga lang, ako matitigok para sa kasiyahan ng mga tao. Sabi nila kinyentos pesos ang kada timbang namin, at depende rin sa laki namin.

Kagabi pa pala itinali ang mga sipit ko - matapos akong pinawin sa maputik at masangsang na pispand na kinalakhan ko, nung mag-amang nagbebenta sa amin (natiklo kasi ako at nakasama sa lambat nang pawalan at igahin nila ang tubig palabas sa pispand). Ang hinala ko ginagawa ito ng mga tao tuwing makailang buwan ng taon, kapag sapat na sa timbang at puwede ng ibenta iyung mga kauri kong bangus at sugpo.

Kanina pa ring umaga ako ipinag-aalukan at nakabitin sa mahabang dos por dos na kokonat lamber dito sa tabi ng highway pa-Maynila at dahil sa init ng araw, panay na ang bula ng bibig ko. Ang lintek na binatilyong tindero, inihian pa kami! Paliwanag kasi sa kanya, at narinig ko, ‘yung ihi daw ng tao ay kahalintulad ng tubig-alat kaya mas magtatagal pa kaming buhay at sariwa! Kasama ko sa bungkos ay yung dalawa kong kapatid at yung matandang ina nung kahabulan ko noon dun sa maputik na ibayo ng pispand.

Yung kaninang bumaba sa kotse ay ang kuripot na intsik na interesado kaming pakyawin! Panay na ang tawad sa presyo, panay pa ang sulyap sa malaman kong sipit! Ang dalawa kong kapatid, ayun hilo na sa ilang ulit na kaba-baligtad ng walanghiyang singkit na yun para siguruhin lang kung babae o lalaki yung kapatid ko. Ha ha ha!

Siguro habang binabasa ninyo ito ngayon ay naihagis na ako sa kumukulong tubig sa kaldero ng intsik na yun at ang maitim kong balat ay napalitan na ng pulang kulay; ngunit ganoon nga ang silbi namin sa mundong ito. At siguro kung may “seafoods heaven” ay nandoon na ako ngayon, kasama ni tatay at ang mga nakatatanda kong kapatid (na naunang nabitag sa lambat, piho ko), at ng iba pang mga kauri kong lamang-dagat…

Salamat,

Ang binatilyong alimango

—–

Footnote -

It seems unusual at first, but I came up with this write up because when I was a child, I was too absorbed to the idea of how different life it must be for these crustacean creatures (i.e., the alimango) existing only for human consumption. I wrote it in an open-letter approach and created some partially revealing climactic part to build up exciting episodes. Hope you like it! - the author

COPYRIGHT RESERVED TO THE AUTHOR. PERMISSION REQUIRED TO REPRODUCE.